Ahmet Turan İNCE

Sivas’ımızın köyünden şehrine kadar bütün evlatlarında bir yiğitlik vardır. Kiminde bir tutam kiminde tepeden tırnağa…

Buradan gelir yiğido diye nam salışımız. Ve yine buradan gelir demire yiğitlik katıp dünyaca meşhur “Sivas Bıçağı” yapışımız.

Eskiden Sivas’ta bulunan Kılıççılar Çarşısı’nda çakı ve bıçak yapılırdı. Gün geçtikçe kılıç kullanımı azalınca Sivaslı ustalar çakı ve bıçak yapımına ağırlık vermiştir. Kara kemik saplı bıçaklar git gide ün kazanmıştır.

Çakı – Görsel Sahibi: Sivas İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

Boynuz Sap

Bıçak sapları için çeşitli hayvanların boynuzları kullanılır. Birkaç örnek vermek gerekirse keçi, koç ve öküz boynuzları söylenebilir. Boynuz kolayca bulunabilir ve işlenebilir olduğundan tercih edilmektedir aynı zamanda da ucuzdurlar. Bu sebeplerden dolayı “kemik saplı bıçak” diye de bir çeşit oluşmuştur.

Bıçak  – Görsel Sahibi: Sivas İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

Bu şehirde bıçakçılık çok ünlüdür. Sivaslı bıçakçılar ev ve cep bıçakları yanında cerrahi neşterler bile –ki Avrupa mudellerini tamamen taklit ederek- üretebilmektedirler.

Vital Cuinet

Fiber Sap

Yakın dönemde başlayan çalışmalarla saplar çokça dayanıklı ve az maliyetli fiberden yapılıyor. Hafifliğinden dolayı genellikle cep bıçaklarında fiber sap kullanılmaktadır.

Tahta Sap

Tahta saplar katlanmayan, sabit uçlu bıçaklarda kullanılmaktadır. En yaygın gürgen ağacı tercih edilir. Çeşitli ağaçlar da kullanılmaktadır.

Ağız (Namlu)

Bıçakçılarımız iki ismi de kullandıklarından hangisini yazsak karar veremeyip ikisini de yazdık 🙂 Bıçağın kesici özelliğini gösteren yeridir. Sağlamlığını ve kalitesini çelikten yapılmasına borçludur.

Bıçağın Yapımı

46 çeşit araç ve gereçten yapıldığını bahsedip ilgilenenler için bir video ile sözü ustalarımıza devrediyorum.

Bıçak Çeşitleri

I. Oynar Ağızlı Bıçaklar (Cep Bıçağı)

  • A. Boynuz sap
    • 1. Tek ağızlı bıçaklar
    • 2. Çift ağızlı bıçaklar (Uygur Türkleri: koş biçek)
    • 3. Bacak bıçağı
    • 4. Tek ağızlı çoban bıçağı
    • 5. Çift ağızlı çoban bıçağı
  • B. Fiber Sap
    • 1. Tek ağızlı bıçaklar
    • 2. Çift ağızlı bıçaklar
    • 3. Bacak bıçağı

II. Sabit Ağızlı Bıçaklar

  • A. Tahta Sap
    • 1. Kıyma bıçağı (osguç)
    • 2. Ekmek bıçağı
    • 3. Meyve bıçağı
    • 4. Döner bıçağı
    • 5. Hamur bıçağı
    • 6. Satır
  • B. Boynuz Sap
    • 1. Kama
    • 2. Hançer

Kaynakça

https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/sivas/nealinir/sivas-bicagi

http://turkoloji.cu.edu.tr/HALK%20EDEBIYATI/dogan_kaya_sivas_bicakcilik.pdf